TRYB JASNY/CIEMNY

„Nostalgia” – w poszukiwaniu czasu, który minął

Felice jest nieco wycofany, zamyślony. Wraca do Neapolu, by odnaleźć siebie sprzed lat i dowiedzieć się, co mogłoby się wydarzyć, gdyby został w domu, w Rione Sanità. Jest trochę jak Odys, który został zmuszony do porzucenia swego miejsca na Ziemi, ale wraca, nie bacząc na konsekwencje. Film Mario Martone jest poetycką i jednocześnie bardzo realistyczną kroniką powrotu Felice do Neapolu. Miasto jest równorzędnym bohaterem „Nostalgii”. Podczas seansu budzi się tęsknota, by tam pojechać i iść śladami Felice.


Pierfrancesco Favino, „Nostalgia”

Nostalgia wg definicji Słownika Języka Polskiego PWN to „tęsknota, zwłaszcza za krajem ojczystym”. Jest wierną towarzyszką emigrantów. To uczucie od wielu lat towarzyszyło Felice. Jako nastolatek musiał szybko wyjechać za granicę, by nie odpowiadać za tzw. błędy młodości. Gdy wraca po czterdziestu latach, jest zamożnym biznesmenem z firmą w Kairze. Wygląda i zachowuje się jak obcokrajowiec, jego włoski ma delikatnie obcy akcent. Pierwsze kroki po przyjeździe kieruje Felice do domu matki. Troskliwie zajmuje się kruchą kobietą, którą lata pozbawiły siły. Sceny, w których Felice pomaga matce umyć się, ubrać i położyć spać, mają ogromnym ładunek emocjonalny.

Przeszłość Felice i jego plany na przyszłość odsłaniają się powoli. Mężczyzna krąży po swojej dzielnicy, słynnej Rione Sanità. Szuka ludzi, których pamięta i którzy pamiętają jego. Ten wędrowiec, który całe dorosłe życie spędził w krajach arabskich, przypatruje się swojej przeszłości z namysłem. Momentami sprawia wrażenie zagubionego dziecka, które z uporem trzyma się swojego planu, choć okazuje się, że może być w niebezpieczeństwie.

Wśród wspomnień Felice z dzieciństwa są takie, które wywołują uśmiech i grzeją serce, oraz takie, od których cierpnie skóra. Niewinność miesza się z czystym złem. Pojawienie się Felice „na dzielnicy” budzi demony z przeszłości. Felice szuka przyjaciela sprzed lat, Oreste, który był dla niego jak brat. Teraz Oreste rządzi okolicą. To postać tajemnicza i bardzo niebezpieczna, przestępca, po którym można wszystkiego się spodziewać. Żyje w tajemnicy i ukryciu, ale wie dokładnie, co dzieje się w jego królestwie. Jest trochę jak Kurtz z „Jądra ciemności” Conrada. Felice szuka dojścia do Oreste, poznaje współczesność biednych zaułków w Rione Sanità, zbliża się z księdzem, który pracuje z dziećmi z rodzin biednych i zagrożonych przestępczością. Krystalizuje się jego wizja przyszłości, marzy o pojednaniu z dawnym przyjacielem, o osiedleniu się wraz z rodziną w Neapolu. Nie czyta przy tym sygnałów ostrzegawczych, które docierają do niego ze wszystkich stron.


„Nostalgia”

Znakomity jest Pierfrancesco Favino („Zdrajca”, „Padre nostro”) w roli Felice. Stworzył postać trudną do rozszyfrowania, niejednoznaczną, a przy tym budzącą czułość. Chce się mu towarzyszyć, ostrzegać go przed wyborami, których dokonuje. Nad nim ciąży jednak fatum, a przed tym uciec trudno. „Nostalgia” w świetnych proporcjach łączy w sobie mroczny kryminał i liryczną opowieść o miłości. Mario Martone sfilmował powieść napisaną przez Ermanno Reę.

Piękno w cieniu Capodimonte

Rione Sanità to dzielnica piękna, tętniąca życiem, o niezwykłym klimacie. Są tu zabytki i wąskie uliczki, gdzie obcy może poczuć się niepewnie. Mieszają się sacrum i profanum, zwykłe życie z życiem przestępczym, bo działa tu camorra.

Rione Sanità leży w cieniu Capodimonte. Powstała w XVI wieku, kiedyś była rezydencją bogaczy, a w XIX wieku zbiedniała. Turystów przyciągają m.in. cmentarz delle Fontanelle, katakumby – czyli słynny podziemny Neapol – i barokowe kościoły, takie jak bazylika Santa Maria della Sanità. W kamienicy przy Via Vergini 19 można zobaczyć niezwykłą klatkę schodową z dwiema bocznymi rampami nazwanymi „skrzydłami jastrzębia”. Kamienica ta bardzo często gra w filmach.

Reżyser Mario Martone urodził się w Neapolu. Lubi kręcić tam filmy. W Neapolu powstały m.in. „Król śmiechu” (2022) z Tonim Servillo w roli Eduardo Scarpetty, legendarnego aktora i dramaturga z przełomu XIX i XX w.; „Burmistrz Rione Sanità” (2019) czy „Obsesyjna miłość” wg debiutanckiej powieści Eleny Ferrante.

Beata Zatońska

„Nostalgia” (Nostalgia), reż. Mario Martone, występują: Pierfrancesco Favino, Francesco Di Leva, Tommaso Ragno, Aurora Quattrocch, 117 min., dystrybucja w Polsce: Gutek Film

Wybrane dla Ciebie

Copyright © italianki