Rozmaryn – na smak, na zdrowie, na urodę
Rozmaryn to prawdziwy czarodziej. Przyprawia, dodaje energii, poprawia oddychanie, działa rozkurczowo i przeciwbakteryjnie. W dawnych czasach był też tajemnym składnikiem wody perfumowanej, której królowa węgierska Elżbieta zawdzięczała swój młody wygląd.
Miłośnicy kuchni śródziemnomorskiej pewnie nie wyobrażają sobie wielu dań bez rozmarynu. Ziemniaki pieczone z rozmarynem i oliwą to jedno z najprostszych i najlepszych dań, jakie kuchnia śródziemnomorska mogła nam zaproponować. Ziemniaki z rozmarynem pojawiają się też na pizzy z ziemniakami. To połączenie wydaje się niezbyt fortunne, ale uwierzcie, że jest doskonałe. Pokrojone na cieniutkie plasterki ziemniaki, oczywiście z oliwą i rozmarynem, nabierają chrupkości i wyrazistości podczas pieczenia i w niczym nie ustępują wyrafinowanym dodatkom, które zdobią inne pizze.
Żywiczny smak i aromat rozmarynu doskonale pasuje także do mięs. Podkręci smak drobiu, obłaskawi baraninę, odnajdzie się w daniach z wieprzowiną, cielęciną i dziczyzną. Warto dodawać go do mięs z grilla. Ze względu na swoje właściwości wspomagające trawienie, polecany jest do dań ciężkostrawnych. Lubi się ze strączkami, we włoskiej kuchni często towarzyszy na przykład fasoli. Dobrze komponuje się z jajkami i serami, podkręca smak sosów śmietanowych. Można łączyć go z innymi ziołami i przyprawami, choć warto tu zachować umiar, by nie nałożyć na siebie zbyt intensywnych aromatów. Dobrym sąsiedztwem jest na przykład tymianek.
Rozmarynem może aromatyzować oliwę. Kwiaty rozmarynu przyciągają pszczoły, więc delikatny ziołowy aromat rozmarynu można odnaleźć też w miodzie rozmarynowym. W kuchni rozmaryn polubi się z focaccią. Co ciekawe, smak i zapach rozmarynu może też pojawić się w deserach. Słynne toskańskie ciasto z mąki kasztanowej castagnaccio jest obficie posypywane rozmarynem. Wśród włoskich przepisów jest też ciasto drożdżowe z rumem i rozmarynem, tort czekoladowy z rozmarynem czy crostata z rozmarynem i kremem cytrynowym.
Magiczne właściwości
Wielostronne działanie rozmarynu sprawiało, że od najdawniejszych czasów był traktowany wyjątkowo. W starożytnej Grecji przypisywano mu moc wzmacniania przyjaźni, sprzyjania wierności i wspomagania pamięci. Uczniowie nosili nawet rozmaryn we włosach, by lepiej zdawać egzaminy. W późniejszych wiekach okadzano rozmarynem pomieszczenia, w których przebywali chorzy. Wierzono, że rozmaryn sprzyja miłości, stąd tradycja dodawania gałązek rozmarynu do ozdób ślubnych. A ponieważ rozmaryn miał też ochraniać tych wszystkich, którzy zaczynali nowy etap w życiu, więc gałązki wkładano nawet do trumny, by ułatwiły zmarłemu przejście do innego świata.
W tradycji chrześcijańskiej istnieje opowieść o tym, że Matka Boska podczas ucieczki do Egiptu schroniła się w krzaku rozmarynu, a zarzucony nań płaszcz Madonny zabarwił rozmarynowe kwiatki na niebiesko.
Zdrowy wybór
O właściwościach zdrowotnych rozmarynu można rozprawiać bez końca, lista jego zalet jest bowiem naprawdę długa. Rozmaryn przejawia dużą aktywność biologiczną, a bogactwo składników sprawia, że pomaga na dolegliwości właściwie od stóp do głów. Ma działanie moczopędne, wspomaga trawienie, sprzyja pracy żołądka i wątroby. Ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Zapobiega tworzeniu się wolnych rodników, jest jednym z najsilniejszych naturalnych przeciwutleniaczy. Badania dowodzą, że pozytywnie wpływa na pamięć i jakość snu, obniża poziom stresu, może poprawiać regenerację komórek mózgowych. Poprawia też nastrój i koncentrację. Jego dobroczynne działanie widoczne jest w chorobach układu krążeniowego i oddechowego. Ale uwaga, nie należy przesadzać z ilością rozmarynu, istnieją też przeciwwskazania do jego stosowania. Rozmaryn wchodzi w reakcje z niektórymi lekami, więc nie należy go stosować bez ograniczeń.
Pachnący świat
Bardzo ceniony jest rozmarynowy olejek eteryczny, w którym odnaleźć można nuty kamfory, eukaliptusa i drzew iglastych. Jego zapach jest bardzo charakterystyczny. Nie każdy go lubi, ale jak ktoś pokocha, to na zabój. Spodoba się osobom, które lubią spacery po lesie, kosmetyki apteczne, ziołowe mieszanki. Można go rozpylać w powietrzu, łącząc z innymi olejkami, na przykład cytrusowymi, lawendą czy tymiankiem. Można stosować do kąpieli, na skórę, do włosów, do masażu ciała. Warto pamiętać, że zapach rozmarynu nie podoba się owadom, można go więc wykorzystać latem na przykład do ochrony przed kleszczami.
Branża kosmetyczna wykorzystuje przeciwstarzeniowe właściwości rozmarynu, ale to nie jest odkrycie ostatnich lat. Wiedziała o tym już Elżbieta, córka Władysława Łokietka i żona króla Węgier Karola Roberta, która stosowała tzw. Wodę królowej Węgier. Dzięki niej wyglądała podobno 20-30 lat młodziej niż w rzeczywistości i do późnej starości (zmarła w wieku 75 lat) budziła zainteresowanie mężczyzn. W skład tajemniczej mieszanki wchodziły 2 części rozmarynu i 3 części wysokoprocentowego spirytusu. Larendogra (L’eau de la reine d’Hongrie) nie przeminęła wraz z Elżbietą, W kolejnych wiekach jej receptura zmieniała się, wzbogacała, przybyła lawenda, czasem też mięta czy tymianek. Zawsze jednak pierwsze skrzypce grał w niej rozmaryn. Tonik używany jest do dziś, wygładza i rozświetla skórę.
Magdalena Giedrojć
Miłośnicy kuchni śródziemnomorskiej pewnie nie wyobrażają sobie wielu dań bez rozmarynu. Ziemniaki pieczone z rozmarynem i oliwą to jedno z najprostszych i najlepszych dań, jakie kuchnia śródziemnomorska mogła nam zaproponować. Ziemniaki z rozmarynem pojawiają się też na pizzy z ziemniakami. To połączenie wydaje się niezbyt fortunne, ale uwierzcie, że jest doskonałe. Pokrojone na cieniutkie plasterki ziemniaki, oczywiście z oliwą i rozmarynem, nabierają chrupkości i wyrazistości podczas pieczenia i w niczym nie ustępują wyrafinowanym dodatkom, które zdobią inne pizze.
Żywiczny smak i aromat rozmarynu doskonale pasuje także do mięs. Podkręci smak drobiu, obłaskawi baraninę, odnajdzie się w daniach z wieprzowiną, cielęciną i dziczyzną. Warto dodawać go do mięs z grilla. Ze względu na swoje właściwości wspomagające trawienie, polecany jest do dań ciężkostrawnych. Lubi się ze strączkami, we włoskiej kuchni często towarzyszy na przykład fasoli. Dobrze komponuje się z jajkami i serami, podkręca smak sosów śmietanowych. Można łączyć go z innymi ziołami i przyprawami, choć warto tu zachować umiar, by nie nałożyć na siebie zbyt intensywnych aromatów. Dobrym sąsiedztwem jest na przykład tymianek.
Rozmarynem może aromatyzować oliwę. Kwiaty rozmarynu przyciągają pszczoły, więc delikatny ziołowy aromat rozmarynu można odnaleźć też w miodzie rozmarynowym. W kuchni rozmaryn polubi się z focaccią. Co ciekawe, smak i zapach rozmarynu może też pojawić się w deserach. Słynne toskańskie ciasto z mąki kasztanowej castagnaccio jest obficie posypywane rozmarynem. Wśród włoskich przepisów jest też ciasto drożdżowe z rumem i rozmarynem, tort czekoladowy z rozmarynem czy crostata z rozmarynem i kremem cytrynowym.
Magiczne właściwości
Wielostronne działanie rozmarynu sprawiało, że od najdawniejszych czasów był traktowany wyjątkowo. W starożytnej Grecji przypisywano mu moc wzmacniania przyjaźni, sprzyjania wierności i wspomagania pamięci. Uczniowie nosili nawet rozmaryn we włosach, by lepiej zdawać egzaminy. W późniejszych wiekach okadzano rozmarynem pomieszczenia, w których przebywali chorzy. Wierzono, że rozmaryn sprzyja miłości, stąd tradycja dodawania gałązek rozmarynu do ozdób ślubnych. A ponieważ rozmaryn miał też ochraniać tych wszystkich, którzy zaczynali nowy etap w życiu, więc gałązki wkładano nawet do trumny, by ułatwiły zmarłemu przejście do innego świata.
W tradycji chrześcijańskiej istnieje opowieść o tym, że Matka Boska podczas ucieczki do Egiptu schroniła się w krzaku rozmarynu, a zarzucony nań płaszcz Madonny zabarwił rozmarynowe kwiatki na niebiesko.
Zdrowy wybór
O właściwościach zdrowotnych rozmarynu można rozprawiać bez końca, lista jego zalet jest bowiem naprawdę długa. Rozmaryn przejawia dużą aktywność biologiczną, a bogactwo składników sprawia, że pomaga na dolegliwości właściwie od stóp do głów. Ma działanie moczopędne, wspomaga trawienie, sprzyja pracy żołądka i wątroby. Ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Zapobiega tworzeniu się wolnych rodników, jest jednym z najsilniejszych naturalnych przeciwutleniaczy. Badania dowodzą, że pozytywnie wpływa na pamięć i jakość snu, obniża poziom stresu, może poprawiać regenerację komórek mózgowych. Poprawia też nastrój i koncentrację. Jego dobroczynne działanie widoczne jest w chorobach układu krążeniowego i oddechowego. Ale uwaga, nie należy przesadzać z ilością rozmarynu, istnieją też przeciwwskazania do jego stosowania. Rozmaryn wchodzi w reakcje z niektórymi lekami, więc nie należy go stosować bez ograniczeń.
Pachnący świat
Bardzo ceniony jest rozmarynowy olejek eteryczny, w którym odnaleźć można nuty kamfory, eukaliptusa i drzew iglastych. Jego zapach jest bardzo charakterystyczny. Nie każdy go lubi, ale jak ktoś pokocha, to na zabój. Spodoba się osobom, które lubią spacery po lesie, kosmetyki apteczne, ziołowe mieszanki. Można go rozpylać w powietrzu, łącząc z innymi olejkami, na przykład cytrusowymi, lawendą czy tymiankiem. Można stosować do kąpieli, na skórę, do włosów, do masażu ciała. Warto pamiętać, że zapach rozmarynu nie podoba się owadom, można go więc wykorzystać latem na przykład do ochrony przed kleszczami.
Branża kosmetyczna wykorzystuje przeciwstarzeniowe właściwości rozmarynu, ale to nie jest odkrycie ostatnich lat. Wiedziała o tym już Elżbieta, córka Władysława Łokietka i żona króla Węgier Karola Roberta, która stosowała tzw. Wodę królowej Węgier. Dzięki niej wyglądała podobno 20-30 lat młodziej niż w rzeczywistości i do późnej starości (zmarła w wieku 75 lat) budziła zainteresowanie mężczyzn. W skład tajemniczej mieszanki wchodziły 2 części rozmarynu i 3 części wysokoprocentowego spirytusu. Larendogra (L’eau de la reine d’Hongrie) nie przeminęła wraz z Elżbietą, W kolejnych wiekach jej receptura zmieniała się, wzbogacała, przybyła lawenda, czasem też mięta czy tymianek. Zawsze jednak pierwsze skrzypce grał w niej rozmaryn. Tonik używany jest do dziś, wygładza i rozświetla skórę.
Magdalena Giedrojć
Przeczytaj także:
